Ostatnie tygodnie przyniosły szereg wydarzeń na styku sztucznej inteligencji (AI) i prawa autorskiego. Zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie, w tym w Polsce, obserwujemy dynamiczne zmiany legislacyjne, ważne procesy sądowe oraz nowe kodeksy postępowania dla twórców modeli AI. Oto najważniejsze z nich.

1. USA: Kolejne pozwy autorów przeciw firmom AI

W Stanach Zjednoczonych trwa fala pozwów przeciw firmom technologicznym trenującym AI na dziełach chronionych prawem autorskim. W lipcu sąd federalny w San Francisco zgodził się, aby trzech pisarzy reprezentowało całą klasę autorów, których książki (do 7 milionów tytułów) miały zostać nielegalnie pobrane z internetowych pirackich baz danych przez firmę Anthropic. To kolejny przypadek, gdzie twórcy zarzucają twórcom AI naruszenia prawa przez kopiowanie treści bez zgody. Szerzej pisałem o tym tutaj.

Co ciekawe, sądy amerykańskie często uznają takie praktyki za „dozwolony użytek” (fair use), o ile dane zostały pozyskane legalnie. Sprawa nabiera jednak innego wymiaru, gdy źródłem danych są pirackie kopie utworów.

2. Wielka Brytania: Getty Images kontra Stability AI

W Londynie trwa proces Getty Images przeciwko Stability AI (twórcom Stable Diffusion). Getty zarzuca firmie bezprawne wykorzystanie milionów obrazów w celu trenowania modelu AI. Na tym etapie sprawy zarzuty dotyczą głównie nieautoryzowanego kopiowania znaków wodnych i naruszenia znaków towarowych.

To jedna z pierwszych tak dużych spraw dotyczących praw autorskich w kontekście generatywnej AI w Europie. Orzeczenie może stać się precedensem w skali całego kontynentu.

3. UE: Kodeks postępowania i AI Act coraz bliżej

10 lipca Komisja Europejska opublikowała Kodeks Postępowania dla dostawców modeli ogólnego przeznaczenia. Dokument zawiera szereg wytycznych dotyczących m.in. przejrzystości, respektowania praw autorskich i bezpieczeństwa modeli AI. Kodeks jest dobrowolny, ale związany bezpośrednio z unijnym Aktem o AI (AI Act), który zacznie obowiązywać od 2 sierpnia 2025 r.

Zobowiązuje on firmy AI m.in. do publikowania podsumowań zbiorów treningowych, zapewnienia zgodności z przepisami prawa autorskiego UE oraz prowadzenia szczegółowej dokumentacji.

4. Polska: nowe przepisy o eksploracji danych przez AI

W Polsce trwają prace legislacyjne związane z dostosowaniem prawa autorskiego do realiów epoki AI. Jedną z najważniejszych zmian jest propozycja nowego art. 26³ ustawy o prawie autorskim, który dopuszcza kopiowanie rozpowszechnionych utworów do celów tzw. eksploracji tekstów i danych (TDM), czyli trenowania algorytmów.

Twórcy mogą zastrzec sprzeciw wobec takiego wykorzystania ich dzieł, ale domyślnie AI będzie mogła korzystać z danych dostępnych w internecie. To krok ku uregulowaniu treningu modeli AI w zgodzie z dyrektywą DSM oraz unijnym AI Act.

Co dalej?

Branża AI rozwija się szybciej niż ustawodawstwo. Kolejne miesiące mogą przynieść kluczowe rozstrzygnięcia, które na nowo określą granice „dozwolonego użytku”, odpowiedzialności firm technologicznych i praw twórców. Dlatego warto na bieżąco śledzić zarówno zmiany przepisów, jak i orzeczenia sądów w Europie i USA.

Na stronie prawnikit.com.pl będziemy regularnie publikować analizy dotyczące prawa w epoce sztucznej inteligencji.